Türkiye İstatistik Kurumu‘nun (TÜİK) verilerine göre, Ar-Ge faaliyetlerine yönelik toplam vergi teşviki 2022 yılında 26 milyar 169 milyon TL iken yüzde 126,7 artış göstererek 2023 yılında 59 milyar 332 milyon TL oldu.
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinden yararlanan girişimler, 34 milyar 810 milyon TL ile en fazla kurumlar vergisi desteğinden faydalandı. Bu vergi desteğini sırasıyla 23 milyar 661 milyon TL ile gelir vergisi stopaj teşviki, 815 milyon TL ile gelir vergisi desteği, 46 milyon TL ile katma değer vergisi (KDV) desteği izledi.
Beyan edilen Ar-Ge harcamalarına göre sağlanan dolaylı Ar-Ge teşviklerinin yüzde 60,1’inin kurumlar vergisi, gelir vergisi ve KDV’den; yüzde 39,9’unun ise gelir vergisi stopaj desteğinden geldiği görüldü.
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinin, mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması içerisindeki payı 2009 yılında yüzde 13,3 iken 2023 yılında yüzde 24,1’e yükseldi. Mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması 2009 yılında 3,2 milyar TL iken, bu harcamalar 2023 yılında 246 milyar TL’ye ulaştı.
Ar-Ge faaliyetlerine yönelik vergi teşviklerinden yararlanan girişim sayısı 2023 yılında 9 bin 30 oldu. Teşviklerden yararlanmak için beyanname veren girişimler ana faaliyetler göre incelendiğinde ilk üç sırayı, 4 bin 575 ile bilgi ve iletişim, 2 bin 148 ile imalat sanayi ve bin 291 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler aldı.
Girişimlerin destekten yararlanmak için beyan ettikleri Ar-Ge harcama tutarı 146 milyar 558 milyon TL olarak hesaplandı. Beyan edilen harcama tutarlarında imalat sanayi yüzde 49,5 ile en büyük paya sahip olurken, bu sektörü yüzde 37,9 ile bilgi ve iletişim, yüzde 4,2 ile toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı izledi.
Ana faaliyeti imalat sanayi olan girişimlerde 72 milyar 516 milyon TL olan tutarın yüzde 33,1’inin motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı; diğer ulaşım araçlarının imalatında, yüzde 26,2’sinin bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatında, yüzde 14,2’sinin ise elektrikli teçhizat imalatında faaliyet gösteren girişimler tarafından beyan edildiği görüldü.
Dolaylı Ar-Ge teşvikleri girişimlerin ana faaliyet alanlarına göre analiz edildiğinde, 59 milyar 332 milyon TL olan tutarın yüzde 43,2’sinin imalat sanayinde, yüzde 42,6’sının bilgi ve iletişimde, yüzde 5,0’ının ise mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetlerde faaliyet gösteren girişimlere ait olduğu gözlendi.
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinden yararlanan girişimler büyüklük gruplarına göre ele alındığında, 9 bin 30 girişimin yüzde 88,0’ının küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) olduğu görüldü. Girişim sayısı bakımından Ar-Ge teşviklerinden yararlanan büyük ölçekli girişimlerin payı yüzde 12,0 iken bu girişimler dolaylı Ar-Ge teşviklerinin yüzde 63,9’undan yararlandı.
KOBİ’lerin dolaylı Ar-Ge teşviklerinden yararlanma oranı yüzde 36,1 oldu. Büyüklük gruplarına göre incelendiğinde, KOBİ’lere sağlanan 21 milyar 409 milyon TL olan dolaylı Ar-Ge teşvik miktarının yüzde 51,0’ının orta ölçekli, yüzde 37,2’sinin küçük ölçekli ve yüzde 11,7’sinin ise mikro ölçekli girişimlere sağlandığı gözlendi.
